Kennisbank

In Nederland is het begraven, begraafplaatsen en crematoria geregeld in de Wet op de lijkbezorging (hierna: Wlb). In deze wet worden twee soorten begraafplaatsen genoemd namelijk gemeentelijke en bijzondere begraafplaatsen.

1. Gemeentelijke begraafplaats (artikel 33 Wlb)
Een gemeentelijke begraafplaats ook soms algemene begraafplaats genoemd is geregeld in artikel 33 Wlb. Hierin staat dat iedere gemeente of meerdere gemeenten samen tenminste één begraafplaats moeten hebben.

2. Bijzondere begraafplaats (artikel 37 Wlb)
De wet op de lijkbezorging kent ook bijzondere begraafplaatsen. Een bijzondere begraafplaats is een begraafplaats die kan worden aangelegd, gesticht en beheerd door een religieuze gemeenschap, een bedrijf of instelling of een natuurlijk persoon. Een natuurlijk persoon is iemand vanaf 18 jaar of ouder.

Bij een religieuze begrafenis verloopt het begraven ook iets anders en er zijn andere zaken die geregeld moeten worden. Denk bijvoorbeeld aan eeuwigdurend grafrust, het soort graf en de sobere uitstraling.

Voor natuurbegraafplaatsen is de Wet op de lijkbezorging van toepassing. Op grond van de Wet op de lijkbezorging is het alleen mogelijk te worden begraven op eigen grond als de betreffende grond de formele status krijgt van begraafplaats. Er mag bijvoorbeeld geen strijd bestaan met het vigerend bestemmingsplan. Op grond van artikel 37 van de Wet op de lijkbezorging kunnen kerkgenootschappen, rechtspersonen en natuurlijke personen een begraafplaats aanleggen en in stand houden. Natuurbegraafplaatsen worden gekenmerkt door het versterken van de ruimtelijke kwaliteit van het groen en de landschappelijke inpassing. De begraafplaats trekt daarom een bijzondere doelgroep die een binding heeft met de natuur. Ter compensatie stellen gemeenten voorwaarden om te investeren in de ruimtelijke kwaliteit. Hoe er geïnvesteerd wordt in de ruimtelijke kwaliteit moet blijken uit een landschapsplan. Een parkachtige uitstraling is vaak niet gewenst.

Landschappelijke inpassing.
Hierover dienen nadere afspraken te worden gemaakt over het: 

• markeren van graven, uitgangspunt: géén grafstenen alleen een zwerfkei en geen versieringen.
• Alle beplanting die wordt gebruikt dient streekeigen te zijn.
• Bestaande streekeigen beplanting dient zoveel mogelijk te worden behouden.
• Het aanleggen van verharde paden is niet toegestaan.
• Het terrein moet vrij worden opengesteld
• Het aanleggen van toeristisch paden en het aansluiten bij bestaande recreatieve routes is gewenst.
• Het begraven in grafheuvels is niet toegestaan.
• De bestaande maaiveldhoogte dienen te worden gerespecteerd.
• Het realiseren van een omheining is niet toegestaan vanwege de ongewenste ruimtelijke impact en het niet mogen realiseren van nieuwe bebouwing.

Kenmerken natuurbegraafplaats

• Mogelijkheid om je eigen plek te kiezen
• Eenmalige kosten: nabestaanden betalen geen terugkerende grafrechten
• Begraafplaats is niet herkenbaar als begraafplaats en is vaak een wandelgebied of plek van rust en bezinning
• Eeuwigdurende grafrust, het graf wordt nooit geruimd
• Nabestaanden worden niet belast met onderhoud
• Graf gaat op in de omgeving. De natuur blijft zoveel mogelijk ongerept en behouden.

Is een natuurbegraafplaats geschikt om moslims te begraven?

Gezien het karakter en de kenmerken van het natuur begraven, is dit een discutabel punt aangezien de voorwaarden voor islamitisch begraven aan hogere eisen onderworpen zijn zoals het niet storen van de grafrust, de richting naar de Qibla, de zorgplicht tegenover de nabestaanden zoals onderhoud, bezoek en het behoud van haar islamitische uitstraling. Voor een islamitische begraafplaats is het noodzakelijk om extra voorzieningen te treffen en juridische regels aan te passen om de begraafplaats op islamitische wijze te laten plaatsvinden. In islamitische landen staan ook begraafplaatsen midden in natuurgebieden in de bergen. Echter, is in Nederland de wettelijke zorgplicht zoals onderhoud en beheer van groot belang. Conclusie is dat natuur begraven, zoals deze gekenmerkt wordt, niet als gewenst beschouwd kan worden. Er is verdere theologisch onderzoek nodig om vast te stellen of natuur begraven past binnen de islamitische normen. De begraafplaats dient zijn identiteit en islamitische uitstraling te behouden.

Een overledene mag niet eerder dan 36 uur na overlijden begraven worden. Wilt u toch binnen een kortere periode begraven dan 36 uur, dus bijvoorbeeld binnen 24 uur? Hiervoor heeft u als nabestaande of gemachtigde toestemming nodig van de officier van justitie en de burgemeester van de gemeente waar de persoon is overleden. Dit staat in de Wet op de lijkbezorging (Wlb) artikel 16 en 17.   

Een overledene moet na 36 uur en niet langer dan 6 werkdagen na overlijden begraven worden. Weekenden en feestdagen zijn geen werkdagen (artikel 16 Wet op de lijkbezorging). 

Voor meer info ga naar de website van rijksoverheid.nl

Binnen de islam is begraven voor eeuwig een keiharde norm. Het graf mag niet worden gestoord of geruimd worden. In Nederland mag een graf uitgegeven worden voor ‘onbepaalde tijd’ of wel voor eeuwig. Onbepaalde tijd betekent eigenlijk ‘voor zolang de begraafplaats blijft bestaan’. Ten tweede moet er ook altijd een rechthebbende zijn die gekoppeld is aan het graf. Er is geen sprake van het verlengen van grafrechten. De islamitische begraafplaats is verantwoordelijk voor de zorgplicht en onderhoudsplicht.

Opgraven en ruimen
Een islamitisch graf mag niet gestoord worden en dus ook niet zomaar opgegraven en geruimd worden. Vanuit wet- en regelgeving is het wel mogelijk. Er is wel een verschil tussen opgraven en ruimen. Ruimen gebeurt op een algemene begraafplaats om ruimte te maken voor nieuwe graven. Opgraven gebeurt ook om een stoffelijk overschot te herbegraven op een andere begraafplaats, bijvoorbeeld op een islamitische begraafplaats. Ook heeft Justitie de bevoegdheid om een graf op te graven voor onderzoek.

Herbegraven
Herbegraven in Nederland is ook mogelijk. Voor het herbegraven van een stoffelijk overschot is een vergunning vereist van de burgemeester. In de praktijk kunnen de nabestaanden binnen 2 maanden en na 10 jaar na het begraven een aanvraag doen voor het opgraven en het herbegraven van een overledene. Men dient te bedenken dat een opgraving op een dag gelegen tussen twee maanden en tien jaar na de begrafenis de grafrust van de overledene in ieder geval zal verstoren. De eerste maanden na de begrafenis is een kist gewoonlijk nog intact en kan uit een graf worden genomen, zonder de inhoud te hoeven beroeren. Na tien jaar is de kist meestal vergaan en is het stoffelijk overschot geskeletteerd.